ئۆنسۆلۆجیای بازرگانیکردن: کلیلە سەرکەوتن لە بازاڕە دارایییە نێودەوڵەتییەکان

تێگەیشتن بە ئۆنسۆلۆجیای بازرگانیکردن، کلیلە سەرکەوتنی بەردەوامە لە بازاڕی دارایییە نێودەوڵەتییەکان. لە جیهانی پڕ لە ترسی و ئاڵۆزی بازاڕە دارایییەکاندا، زۆربەی بازرگانان وای دەزانن سەرکەوتن تەنیا پەیوەندیدارە بە وەرزی تەکنیکی یان فاندامەنتاڵ. بەڵام بە ڕاستی، سەهۆمی دیکە هەیە کە زۆرجار گرنگترینیشە و گرنگترین ڕۆڵی دەبێتەوە لە داهاتوودا: ئۆنسۆلۆجیای بازرگانیکردن.

مێشکی مرۆڤ ڕەفتارێکی غەریزی و بێ منطق دەردەکات بە پەیوەندیدان بە مەترسی، سوود، یان زیان. ئەم وەڵامە روانییانە دەتوانن کارگێڕی بازرگانەکە بە تەواوی دەستکاری بکەن. لەم وتارەدا، گەشتێک ئەکەینە ژوورەوەی مێشکی بازرگان: لە هەستە ئەحساسییەکان و وەڵامی هۆرمۆنییەکانەوە تا ڕاهێنانی بیر و شێوازی بیرکردنەوەی ئەو کەسانەی سەرکەوتوو نەماون. دەستبەسەرکردن بە ئۆنسۆلۆجیای بازرگانیکردن نقشی سەرەکیی هەیە لە بەڕێوەبردنی هەستەکان و پاراستنی هاوردەی بازرگانیکردن.

ناپلێۆن و شەڕی واتەرلۆ

لە ساڵی ۱۸۱۵، دوای سەرفەڕاندنەوەی بۆ دوورگەی ئەلبا، ناپلێۆن بە ئەرەزوویەکی زۆر بۆ گەڕاندنەوەی شەوکەتی لە پێشووە، جارێکی تر دەگەڕێتە سەر دەسەڵات. بەڵام ئاوات و ترسی شکستی دووبارە، وادەکاتەوە بڕیاری سەرقاڵییەکی هەستەیی بگرێت.

ناپلێۆن زانیاریە چاکدارەکان نەزانرا، بێ پلانی ڕوون دەچێتە شەڕ، و بە شێوەیەکی ڕەقخوازانە پیش دەچێت. ئەنجام؟ شکستیەکی مێژوویی و وێرانگر.

سقووتی ناپلێۆن تەنها بە هۆی هەڵەی سەربازی نەبوو؛ بەڵکوو وەڵامی هەستەیی خۆی بوو—تەمع، ترس و ڕەق. ئەم مۆدێلە هەستەییانە لە جیهانی بازرگانیکردندا زۆرجار دەتکرێن. ئەو دامەزراندنەی هەستەیی، نمونەیەکی کلاسیکی لە لاوازیدا لە ئۆنسۆلۆجیای بازرگانیکردنن. دەستبەسەرکردن بە ئەم هەستەیانە، جیاوازی سەرەکییە نێوان بازرگانی پێشەوە و ئەوانەی دیکە.

١. ترس

• زیادبوونی دڵدژدژان

• تێکەڵبوونی بەرگە و تووڕەیی

• کەمبوونی سەرنج

لە بازرگانیکردندا:

• دەرچوونی زوو لە دادەستەکانی سودەکەر

• دووربوون لە ڕەوشەکان بە ڕێژەی سەرکەوتنی بەرز

• نەهاتنی بڕیار لە کاتی ئاڵۆزبوونی بازاڕ

٢. تەمع

• زیادکردنی قەبارەی دادەستەکان بێ بینینی باش

• نەزانینی سنووری زیان

• بازرگانیکردنی زۆر بە هۆی هەستی شەوق

٣. بازرگانیکردن بە هۆی ڕەق

هەندێک بازرگان دوای زیان هەوڵدەدەن زوو جێبەجێی بکەن—نە بە مێشک، بەڵکوو بە هەست. ئەمە زۆرجار گەیشتن بە زیانی زۆرتری لە پێشتر دەکات.

بەش دووەم: کاریگەری کیمیای مێشک لە ئۆنسۆلۆجیای بازرگانیکردن

بۆ زانیاری زیاتر لەسەر ڕۆڵی دوپامین و کۆرتیزۆل لە بڕیارداندا، دەتوانیت سەردانی ئەم وتارە توێژینەوەییە بکەیت لە ماڵپەڕی NCBI.

دوپامین – هۆرمۆنی پاداش

دوای بازرگانیکردنێکی سەرکەوتوو، دوپامین دەردەچێت و هەستی دڵخۆشی و خۆباوەری دەدات.
بەڵام هەمان دوپامین دەتوانێت بەهۆیەک ببێت بۆ ڕەفتاری ئاکام خواردن، و بازرگانەکە بەرەو دادەستە ئاوارە و مەترسیدار ڕابکات.

سێرۆتونین – ڕێکخەری شێوەی دڵ

کەمبوونی سەطحی سێرۆتونین دەتوانێت هۆی نیگەرانی یان دڵتەنگی ببێت.
بازرگانەکان دوای کاتی زیانێکی درێژخایەن، زۆرجار بە وەستای هەستەکان دەگوازن، کە بەناوبانگە بە نەهاوەنگی سێرۆتونین پەیوەندیدارە.

کۆرتیزۆل – هۆرمۆنی توندوتیژی

لە روبەڕووبووندا بە ترس و فشاری دەروونی، کۆرتیزۆل دەردەچێت. ئەم هۆرمۆنە دەبێتە هۆی کەمبوونی تێگەیشتن و لادەری سەرنج.
بە ماوەیەکی درێژ ماندووکردن بە کۆرتیزۆل دەتوانێت مێشک بەفرسێت و هەڵبژاردنە هەڵەییەکان لە بازرگانیکردندا زیاد بکات.

ئەدرینالین – هۆرمۆنی “بڕە یا بڕۆ”

زۆربوونی ئەدرینالین لە بازاڕە ئاڵۆزەکاندا، بازرگانەکە دەڕوات بەرەو بڕیارەکی خێرا و تووڕە، بێ ئەوەی پێشتر چاکی تێبینیش لێ بکات.

بەش سێیەم: ڕاهێنانە مێشکییەکان بۆ بەهێزکردنی ئۆنسۆلۆجیای بازرگانیکردن

١. نووسینی ژوورنالا بازرگانی

تۆمارکردنی دادەستەکان، هەستەکان و ئەنجامەکان، یارمەتیدەدات بازرگان شێوازە ڕەفتارییەکانی ناسێ و کارایی خۆی باشتر بکات.
ئێمە ئەم بابەتە بە وردی باسمان کردووە لە وتارێکدا بە ناوی «ڕێنوێنی گام بە گام بۆ نووسینی ژوورنالا بازرگانی».

٢. مەدیتەیشنی ئاگاداری مێشک (Mindfulness)

ئەم ڕاهێنانە بازرگانەکە یارمەتیدەدات لە ئێستادا بمێنێت، توندوتیژی کەم بکات، و کۆنترۆڵی هەستەکان بەدەست بهێنێت.

سوودەکان:

• کەمبوونی فشاری دەروونی پێش و دوای بازرگانیکردن

• زیادبوونی ئاگاداری لە هەستەکان وەک ترس و تەمع

• باشترکردنی ڕووناکی مێشک لە کاتی فشارەکان

• ڕێگری لە بڕیارە تووڕە و خێراکان

شێوازی ڕاهێنان:

• لە شوێنێکی ئارام دانیشتن (٥ تا ١٠ خولەک لە ڕۆژێکدا)

• داخستنی چاو و سەرنجدانە سەر هەناسە

• بێ هۆکار هەستەکان بەسەر بەر بڕوانن و دواتر سەرنج بگەڕێننەوە بۆ هەناسە

بە بەردەوامی و بە پەیوەندی ڕاهێنانەکە بەردەوام بکە

٣. ڕاهێنانی شبیه‌سازی‌شدە (Backtesting / حیسابی دێمۆ)

ڕاهێنانی لە بارودۆخی شبیه‌سازی‌شدە بازرگانەکان یارمەتیدەدات بێ بەربژێری دارایییەکی ڕاستەقینە، ستراتیژیەکەیان بەهێز بکەن و هاوبەش روانی پەیوەندیدار بگەیەنن.

الف) بەک‌تێست‌کردنی ستراتیژیەکان

• بەکارهێنانی داتای بازاڕی ماوەی ٦ تا ١٢ مانگ

• دیاریکردنی تەواوی پارامەتەرەکانی ستراتیژی

• ڕاژەکارییە سەرەکییەکان وەک ڕێژەی برد/زیان، کەمبوونی کەپیتاڵ (Drawdown)، و نێوان سود/زیان وەرزی بەرچاو بکە

• بە پێی ڕوونی و زانیاری بەهێز، بەهێنانەکە بە شێوەیەکی زانستی بەهێز بکە بۆ ڕێگری لە Overfitting

ب) بازرگانیکردن لە حیسابی دێمۆ

• دروستکردنی حیسابی دێمۆ کە کەواتای کەپیتاڵی ڕاستەقینەکەت بە شێوەیەکی هەستیار جێبەجێ بکات

• جێبەجێکردنی یاساکانی بازرگانیکردن لەسەر ئەم حسابە

• هەفتانە کاریگەریەکانت چاودێری بکە و ڕاژەکاریاکانت لێکۆلینەوە بکە

• دوای ٢٠ تا ٥٠ بازرگانیکردنی سەرکەوتوو، دەتوانیت بڕۆیتە سەر حسابی ڕاستەقینە

ج) چەند بیرخستنێکی گرنگ بۆ شبیه‌سازییەکی کاریگەر

• تێچووی کۆمیشن و Slippage لە کاتی ڕاهێناندا تێبگێنە

• بە ئاستی ڕەوانی بە یاسا و ستراتیژیەکەت بپەیوەستە

• هەڵەکانت و وەڵامی هەستەکانت بنووسە و لێکۆڵینەوەیان بکە

• تاقی‌کردنەوەی ستراتیژی لە بارودۆخە جیاوازەکانی بازاڕ

ئەم ڕاهێنانانە بنەما و هاوبەشێکی بەهێزن بۆ ئۆنسۆلۆجیای بازرگانیکردن دروست دەکەن، و پێش ئەوەی کە بڕۆیتە ناو بازاڕی ڕاستەقینە، یارمەتیدەت دەدەن بیر و شێوازی خۆت بەهێز بکەیت.

٤. تەنفەسی ئاگادار

ڕاهێنانی سادەی تەنفەس کە مێشکت لە دۆخی وەڵامدانەوە بگۆڕێت بۆ دۆخی ئاسودە و سەرنجدەر:

• هاوردنی هەناسە بە ماوەی ٤ چرکە

• ڕاگەیاندنی هەناسە بە ماوەی ٤ چرکە

• دەربڕینی هەناسە بە ئارامی بە ماوەی ٦ تا ٨ چرکە

• ئەم گەردەڵەیە ١ تا ٣ خولەک دووبارە بکە

بەش چوارەم: تایبەتمەندیەکانی دەروونی بازرگانانی سەرکەوتوو

بازرگانانی پێشەوە تایبەتمەندی مێشکی تایبەتیان هەیە کە جیاوازیان دەکاتەوە لە بازرگانانی دیکە. ئەم تایبەتمەندیانە بەشی گرنگن لە ئۆنسۆلۆجیای بازرگانیکردن و بەرزترین کلیلن بۆ سەرکەوتن:

• قبوڵکردنی زیان بێ هەستە تاوانباربوون
• باوەر بە ڕەشەیە، نە بە دڵنیایی ڕەنگیە
• پاراستنی هاوردەی هەستەکان لە کاتی برد و زیاندا
• ڕێزگرتن بە یاساکانی ستراتیژی بە تەواوی